Η περικεφαλαία ή κράνος αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της πανοπλίας ενός αρχαίου πολεμιστή αφού προστάτευε την κεφαλή του από τα χτυπήματα και του προσέδιδε επιβλητικότητα στην εμφάνιση.
Υπήρχαν διάφοροι τύποι κράνους όπως :
ΤΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΚΡΑΝΟΣ
Εμφανίζεται τον 7ο αιώνα π.Χ. Κατασκευάζονταν από σφυρηλατημένο μπρούτζινο έλασμα.Το κράνος κάλυπτε όλο το κεφάλι αλλά και το πρόσωπο με παραγναθίδες, αμυγδαλωτά ανοίγματα για τα μάτια και επιρρίνιο για προστασία της μύτης . Οι παραγναθίδες διακοσμούνταν με άνθη ,ζώα και μυθολογικά
πλάσματα ( γρύπες ,Πήγασος,Μέδουσα και άλλα ). Περιμετρικά είχε μικρές οπές για την πρόσδεση εσωτερικής δερμάτινης επένδυσης. Το Κορινθιακό κράνος έφερε λοφίο από φυσικές τρίχες αλόγου στερεωμένες σε θύσανους πάνω σε ξύλινη ή μεταλλική βάση που διατρέχει τον επιμήκη άξονα του.
Αποτελεί το κατεξοχήν αρχαίο ελληνικό πολεμικό κράνος.
ΤΟ ΑΤΤΤΙΚΟ ΚΡΑΝΟΣ
Προέρχεται από την κλασική Ελλάδα και διαδόθηκε στην Ιταλία την ελληνιστική περίοδο και αργότερα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στο σχήμα έμοιαζε με το χαλκιδικό κράνος, αλλά άφηνε απροστάτευτη τη μύτη. Θεωρείται το κατεξοχήν κράνος των αρχαίων στρατηγών, αυτοκρατόρων και πραιτοριανών.
ΤΟ ΒΟΙΩΤΙΚΟ ΚΡΑΝΟΣ
Γνώρισε μεγάλη διάδοση τον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ. και το χρησιμοποιούσαν κυρίως οι αρχαίοι Έλληνες ιππείς. Στο πεζικό δεν ήταν πολύ διαδεδομένο εκτός από τους Βοιωτούς που το φορούσαν και από τους οποίους πήρε το όνομά του.Το κράνος θυμίζει καπέλο με ανασηκωμένο περίγυρο επιτρέποντας στον πολεμιστή να έχει ευρύ οπτικό πεδίο. Αυτά τα κράνη βάφονται με διάφορα χρώματα, είχαν εγχάρακτες διακοσμήσεις και έφεραν αλογοουρές.
ΤΟ ΙΛΛΥΡΙΚΟ ΚΡΑΝΟΣ
Χρησιμοποιήθηκε τον 8ο και 7ο αιώνα π.Χ. Η ονομασία ” ιλλυρικό ”οφείλεται στο ότι τέτοια κράνοι πρώτη φορά βρέθηκαν από τους αρχαιολόγους στην περιοχή της Ιλλυρίας. Προστάτευε ολόκληρο το κεφάλι και τον αυχένα του πολεμιστή αφήνοντας ακάλυπτο το πρόσωπο. Υπάρχουν 4 τύποι ιλλυρικού
κράνους όλοι χωρίς προστατευτικό για τη μύτη ( επιρρίνιο ). Χρησιμοποιήθηκε από Έλληνες,Σκύθες,Ετρούσκους και Ιλλυριούς.
ΤΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΟ ΚΡΑΝΟΣ
Ήταν διαδεδομένο τον 5ο και 4ο αιώνα που π.Χ. και το συναντάμε στην Αρχαία Ελλάδα και την Ιταλία. Ονομάστηκε έτσι διότι οι πρώτες γνωστές απεικονίσεις του προέρχονται από αγγεία που βρέθηκαν στην Χαλκίδα.Είχε ημισφαιρικό θόλο με μονοκόμματες οι προσαρμοσμένες προεκτάσεις στα πλαϊνά και στο πίσω μέρος για να θωρακίζουν τα μάγουλα και τον αυχένα. Τα αυτιά μένουν ακάλυπτα, ενώ στο μπροστινό μέρος υπάρχει μία στενή προέκταση που προστατεύει την μύτη. Οι πλαϊνές προεκτάσεις (παραγναθίδες ) έχουν συνήθως μία τρύπα στην οποία περνούσε λουρί για να βρεθεί κάτω από το σαγόνι και να συγκρατεί το κράνος .
ΤΟ ΦΡΥΓΙΚΟ ή ΘΡΑΚΙΚΟ ΚΡΑΝΟΣ
Αποτελούσε εξέλιξη του κορινθιακού κράνους,ενώ η κορυφή του κατέληγε σε κεκλιμένο εμπρόσθιο γρόνθο ή άγκιστρο. Πρωτοεμφανίστηκε στην κλασική εποχή ενώ ο Φίλιππος ο Β ́ το εισήγαγε στον Μακεδονικό στρατό. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε από το πεζικό του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των
Επιγόνων Διαδόχων του, όπου μέσω αυτών πέρασε στη Μεγάλη Ελλάδα και στη Ρώμη. Κατασκευάζονταν από ορείχαλκο και βαφόταν συνήθως μπλε ενώ τα κράνη των Αξιωματικών ήταν διακοσμημένα με φούντες από φτερά.
